Mắm tôm là gia vị độc đáo, quen thuộc của ẩm thực Việt Nam nhưng ít ai biết được mắm tôm làm từ gì và chi tiết quy trình ủ mắm tôm ngon chuẩn như thế nào. Vậy nên trong bài viết này, hãy cùng Vệ Sinh 247 tìm hiểu về thành phần của mắm tôm cũng như cách chế biến mắm tôm sao cho đúng điệu nhé!
Mắm tôm là gì?
Trước khi tìm hiểu mắm tôm làm từ gì, chúng ta cùng định nghĩa một chút về mắm tôm nhé! Là loại gia vị đặc trưng của ẩm thực miền Bắc và được gọi với cái tên dân giã là mắm tôm. Do được lên men nên mắm tôm có mùi nồng, màu tím đậm và được sử dụng để làm nước chấm trong các món ăn như thịt luộc, lòng luộc, bún đậu mắm tôm… hay được dùng để làm món cà pháo dầm mắm tôm, nộm rau muống và dùng để nêm gia vị nước dùng bún riêu, bún mắm, bún thang.
Có một tín ngưỡng thú vị trong văn hóa người Việt xưa, khi người ta tin rằng ma quỷ rất sợ mắm tôm. Do đó mắm tôm được xem là món ăn có tác dụng xua đuổi tà ma, để mắm tôm ở trong nhà sẽ giúp tránh tà và ăn mắm tôm sẽ không bị ma quỷ làm hại.
Thành phần và quy trình sản xuất mắm tôm
Vậy mắm tôm được làm từ gì? Mắm tôm được làm từ tôm hoặc tép biển có màu hồng nhạt hay còn được gọi là con moi, tép moi. Tùy vào từng vùng sẽ có cách muối mắm, công thức và cách chế biến khác nhau, tuy nhiên nguyên liệu chính vẫn là từ con tôm hoặc con moi và muối hạt. Khi ủ lên men hỗn hợp tôm và muối ăn này, những enzym có trong ruột tôm (moi) sẽ tạo ra mùi vị và màu sắc đặc trưng cho mắm tôm. Qua quá trình lên men trong nhiều ngày sẽ thu được mắm có màu tím đậm đặc trưng và mùi thơm nồng đặc trưng. Thời gian ủ của mắm tôm sẽ từ 6 tháng đến 1 năm.
Quy trình ủ mắm tôm truyền thống chuẩn không khó, tuy nhiên để thu được mẻ mắm tôm thơm ngon, dậy vị với màu thành phẩm đẹp mắt, có giá trị dinh dưỡng và độ đạm cao thì phải lưu ý khá nhiều. Đầu tiên là khâu chọn lọc thành phần với tôm hoặc moi phải tươi sạch được đánh bắt theo mùa để đảm bảo độ dinh dưỡng cao. Dùng loại tươi, vỏ mỏng, đầy đặn thịt thì khi ủ mới thơm ngon và có hàm lượng đạm acid amin đạt giá trị cao nhất, cho ra ít đạm thối nhất.
Thêm vào đó, muối dùng để ủ nên là muối hạt lưu kho 12 tháng để muối loại bỏ vị chát và khử khuẩn. Hỗn hợp với tỉ lệ tỉ lệ 4 moi – 1 muối sau khi được chọn lọc kỹ càng sẽ được đựng trong lu sành, chum hoặc thùng gỗ để muối. Thời gian lên men tự nhiên theo phương pháp truyền thống thường là từ 1 năm để mắm tôm có mùi vị thơm và màu sim chín đúng chuẩn. Tùy vào thời tiết mà thời gian ủ có thể lên đến 18 tháng đến khi mắm đã “ngấu” là có thể dùng được.
Sự khác nhau của mắm tôm tại các nước Đông Nam Á
Văn hóa “lên men” trong nền ẩm thực các nước Đông Nam Á khá giống nhau. Thế nhưng các loại mắm tôm tại các nước liệu có giống nhau? Tại các nước khác thuộc khu vực Đông Nam Á mắm tôm được làm từ gì?
Thực chất loại gia vị lên men này đều được ủ từ tôm, tép, cá hoặc các loại hải sản với muối là thành phần chính. Tuy nhiên tùy vào định lượng và thời gian lên men mà sẽ cho ra thành phần với độ lỏng sệt khác nhau. Do đó, mắm tôm Bagoong alamang của Philippines có màu hồng và vị mặn cay nhẹ bởi chỉ được ủ vài ngày và còn khá “tươi”. Thì mắm tôm Kapi ở Thái Lan lại có vị khá ngọt và có màu vàng cam.
Các món ăn Việt Nam sử dụng mắm tôm
Như đã giới thiệu ở phần đầu thì mắm tôm được sử dụng chủ yếu như một loại gia vị trong ẩm thực:
- Dùng làm gia vị chấm trực tiếp với các món lòng luộc, thịt luộc, bún đậu…và kết hợp pha cùng chút nước cốt chanh, đường, tỏi ớt để thêm dậy vị nước chấm
- Mắm tôm được dùng làm gia vị nêm khi ăn cùng các món bún riêu, bún thang hay bún ốc
- Mắm tôm cũng được dùng làm gia vị tẩm ướp món giả cầy, hay gia vị trong các món gỏi/nộm.
Ăn mắm tôm có tốt không?
Sau khi đã tìm hiểu mắm tôm làm từ gì thì chắc hẳn bạn cũng đã biết trong mắm tôm có chứa hàm lượng đạm cao. Nhờ quá trình lên men, mắm tôm trở thành thực phẩm giàu dinh dưỡng chứa nhiều DHA, protein, peptide, carbohydrate và vitamin B giúp tăng cường chất cho cơ thể.
Xem thêm:
- Cách ủ sữa chua bằng nồi cơm điện
- Cách khử mùi nồi chiên không dầu
- Dịch vụ vệ sinh công nghiệp tphcm
- Giá dịch vụ dọn dẹp nhà cửa theo giờ
Về cơ bản, mắm tôm là loại thực phẩm dinh dưỡng có lượng dự trữ đạm tốt, dễ hấp thụ và tương đối an toàn khi sử dụng. Tuy nhiên, nếu mắm tôm không được lên men tự nhiên, pha lẫn tạp chất hay quá trình bảo quản, pha chế không đảm bảo vệ sinh thì sẽ dễ bị nhiễm vi sinh vật gây hại. Ăn mắm tôm bị nhiễm khuẩn dễ có nguy cơ gây bệnh tiêu chảy. Thêm vào đó do chứa hàm lượng đạm cao nên mắm tôm cũng không được khuyến cáo hạn chế dùng cho người bị bệnh huyết áp cao hay các bệnh về tim.
Thông qua bài viết vừa rồi mà Vệ Sinh Nhà 247 tổng hợp hy vọng các bạn đã có thêm kiến thức về việc mắm tôm làm từ gì, cách ủ mắm tôm đúng chuẩn và cách sử dụng mắm tôm sao cho phù hợp!
Ngày cập nhật: 07/02/2024